انقلاب کبیر فرانسه

انقلاب کبیر فرانسه (۱۷۸۹-۱۷۹۳ م.) نقطه عطفی در تاریخ کشور فرانسه است. این انقلاب در ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹ میلادی با حمله مردم به زندان مخوف باستیل در پاریس آغاز شد. انقلاب فرانسه انقلابی مردمی بود که به منظور کسب آزادی، برابری و برادری صورت گرفت.

در اواخر دهه ۱۷۸۰ میلادی سیستم حکومتی در فرانسه کارایی خود را از دست داده و باعث ایجاد نارضایتی در میان توده مردم شده بود. در آن زمان، فرانسه فقط یک مجلس مقننه با قدرت محدود داشت که حدود ۱۷۵ سال تشکیل نشده بود. قدرت مطلق در دست پادشاهانی بود که از درد و رنج و خواسته مردم بی خبر بودند. مردم مالیات های سنگینی پرداخت میکردند و قیمت کالاها به طور مداوم افزایش می یافت. ولی طبقه اشراف مالیاتی پرداخت نمی کرد و این باعث نارضایتی شدید مردم شده بود.

در سال ۱۷۸۹ میلادی «لویی شانزدهم»، پادشاه فرانسه، تصمیم گرفت مشکلات مالی مردم را با تشکیل مجلس مقننه حل کند. به این ترتی بدر پنجم مه ۱۷۸۹ میلادی مجلس مقننه پس از ۱۷۵ سال با حضور نمایندگانی از میان سه طبقه اشراف، روحانیون و مردم عادی تشکیل شد. اکثر این نمایندگان خواستار تدوین قانون اساسی در فرانسه شدند. آنها خواهان قوانینی بودند که از حقوق قشر متوسط و کشاورزان حمایت کند و حتی پادشاه نیز ملزم به اطاعت از آن باشد. ولی لویی شانزدهم با آن مخالفت کرد و مجلس را منحل نمود. تعدادی از نمایندگان دستگیر شدند و همین امر موجب بروز اغتشاشاتی در پاریس شد. هزاران نفر گرد هم آمدند و زندان باستیل را محاصره کردند. آنها پس از چهار ساعت محاصره، درهای زندان را شکستند و تمام زندانیان را آزاد کردند. سقوط زندان باستیل سمبل سقوط نظام استبدادی بود. شورای ملی در اعلامیه ای موسوم به اعلامیه حقوق بشر خواستار آزادی و برابری شد.

پس از ۱۴ ژوئیه ۱۷۸۹ میلادی لویی شانزدهم به صورت پادشاهی درآمد که هیچ قدرتی نداشت. شورای ملی شروع به وضع قوانین کرد. در ۲۰ ژوئن ۱۷۹۱ میلادی شاه و خانواده اش سعی کردند از فرانسه بگریزند ولی توسط مردم دستگیر شدند. شورای ملی شاه را از سلطنت خلع کرد. به این ترتیب شاه و خانواده اش زندانی شدند. اتریش و پروس به حمایت از لویی شانزدهم با فرانسه وارد جنگ شدند ولی ارتش فرانسه آنها را شکست داد.

در سال ۱۷۹۲ میلادی مجلس جدیدی تشکیل شد. از آن پس، دورانی آغاز گشت که حکومت ترور و وحشت نام گرفت. پادشاه، ملکه و بسیاری از اشراف توسط گیوتین گردن زده شدند. اداره حکومت به دست افرادی افتاد که خواهان توسعه مرزهای فرانسه بودند. به همین جهت فرانسه با هلند، اسپانیا و انگلستان وارد جنگ شد.

در سال ۱۷۹۳ میلادی مجلس توسط مردم منحل شد. اعضای میانه روی مجلس زندانی و یا کشته شدند و اعضای تندرو که به آنها «ژاکوبن» گفته می شد، قدرت را در دست گرفتند. ژاکوبن ها برای اداره کشور کمیتهای به نام کمیته امنیت ملی تشکیل دادند. «ژرژ ژاکن دانتون»، «ژان پل مارا» و «ماکسیمیلین روبسپیر» اعضای اصلی این کمیته بودند. کمیته امنیت ملی تصمیم گرفت به کمک مردم ارتش بیگانه را از فرانسه بیرون کند. قدرت روبسپیر به تدریج افزایش یافت و به جایی رسید که فرمان اعدام دانتون را با گیوتین صادر کرد. در طول ۱۴ ماه حدود ۱۷ هزار نفر گروه گروه و بدون محاکمه توسط گیوتین به قتل رسیدند. سرانجام در سال ۱۷۹۴ میلادی به دلیل نارضایتی شدید مردم، روبسپیر دستگیر و توسط گیوتین اعدام شد. به این ترتیب حکومت ترور و وحشت خاتمه یافت و مجلس جدیدی تشکیل شد. پنج تن از اعضای مجلس حکومت کشور را در دست گرفتند. ولی این حکومت جدید کفایت چندانی نداشت و مردم از آن ناراضی بودند. در مقابلی، ارتش فرانسه بسیار قدرتمند شده بود و همین امر موجب به قدرت رسیدن «ناپلئون بناپارت» شد.

ناپلئون یکی از فرماندهان ارتش فرانسه بود. او به دلیل داشتن نبوغ نظامی، برجسته ترین فرمانده فرانسوی در جنگهای انقلاب فرانسه بود. ناپلئون طی چندین جنگ به پیروزی های بزرگی دست یافته بود. او در سال ۱۷۹۹ میلادی از ضعف حکومت استفاده کرد و دست به کودتا زد. به این ترتیب ناپلئون بناپارت قدرت را در دست گرفت و سیستم حکومت را تغییر داد. دولت جدید دارای سه عضو بود که کنسول نامیده می شدند. ناپلئون کنسول اول و فرمانروای واقعی فرانسه بود. او تا چندین سال با عنوان کنسول به اداره کشور و جنگ با دشمنان پرداخت. وی در این مدت به پیروزی های جدیدی دست یافت و بیش از پیش مورد توجه مردم قرار گرفت. سرانجام در سال ۱۸۰۴ میلادی ناپلئون بناپارت با عنوان امپراتور فرانسه تاجگذاری کرد. به این ترتیب انقلاب کبیر فرانسه به پایان رسید؛ ولی تفکراتی همچون آزادی و برابری باقی ماند و از فرانسه به سایر کشورها نفوذ کرد.